មេរៀនទី០១៖ សូរស័ព្ធ និងសួរស្តី

អក្សរក្រម និងសូរស័ព្ទភាសាចិន

មានប្រព័ន្ធនៃការបញ្ចេញសូរសំលេងផ្សេងៗគ្នាជាច្រើនដែលគេប្រើប្រាស់ ដើម្បីរៀនបញ្ចេញសម្លេងភាសាចិន។ បច្ចុប្បន្ននេះ ការបញេ្ចញសម្លេងជាផ្លូវ​ការត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ជាលក្ខណះអន្តរជាតិ គឺអក្សរក្រម ភីងអ៊ីន ត្រូវ បានបង្កើតឡើងនៅក្នុងប្រទេសចិន នៅចុងទស្សវត្តឆ្នាំ ១៩៥០។តានគេទទួលស្គាល់ជាលក្ខណះអន្តរជាតិ គឺអក្សរក្រម ភីងអ៊ីន ត្រូវ បានបង្កើតឡើងនៅក្នុងប្រទេសចិន នៅចុងទស្សវត្តឆ្នាំ ១៩៥០។

ព្យញ្ជនះដើម 

ព្យាង្គនៅក្នុងភាសាចិនត្រូវផ្គុំឡើងដោយតួរអក្សរដើម  ដែលជាព្យញ្ជនះមួយ តួដែលចាប់ផ្តើមជាមួយព្យាង្គ និងតួរអក្សរចុងក្រោយមានព្យាង្គផេ្សងទៀត។

b   = ប៉	p    =  ផ	m   = ម៉	f = ហ្វ
d   = តឺ	t​​​     =  ថឺ	n   ​ = ណឺ	l = ឡឺ
g   = កឺ	k    =  ខឺ	h   ​​ = ហឺ
j    = ជឺ	q    =  ឈី	x    = ស៊ី
z   = ចឺ	c    =  ឆឺ	s    = ស៊ឺ
zh = ជឺ	ch  =  ឈើ	sh  = ស្សឺ	r = យឺ

m, f, n, l, h and sh ​ត្រូវបញេ្ចញសម្លេងដូចភាសាអង់គ្លេស។

d ​​    សម្លេងដូច  ​ "d"   នៅក្នុងពាក្យ  "bed"
j      សម្លេងដូច   "g"   នៅក្នុងពាក្យ "genius"
z     សម្លេងដូច​    "ds" នៅក្នុងពាក្យ "beds"
zh   សម្លេងដូច     "j"   នៅក្នុងពាក្យ "job"
b     សម្លេងដូច     "p"     នៅក្នុងពាក្យ "spin" (unaspirated)
g     មានសម្លេងដូចអក្សរ  "k"
x     សម្លេងដូច     "sh" នៅក្នុងពាក្យ "sheep" ប៉ុន្តែបជ្រុងបបូរ មាត់ទាំងសង្ខាងត្រូវទាញថយក្រោយ។
r    សម្លេងដូច       "r" នៅក្នុងពាក្យ "year"

តួរអក្សរខាងក្រោមនេះ ត្រូវតែមានការយកចិត្តទុកដាក់ពិសេស ចំពោះការបញេ្ចញសម្លេងរបស់ព្យញ្ជនះដូចដែលមានឧទាហរណ៌ បញ្ជាក់ខាងក្រោម។ ចាំបាច់ត្រូវដកដង្ហើមចូលឲបានធំ បន្ទាប់ពី ព្យញ្ជនះត្រូវបញ្ចេញសម្លេង។
p សម្លេងដូច "p" នៅក្នុងពាក្យ "pope"
t សម្លេងដូច "t" នៅក្នុងពាក្យ "tap"
k សម្លេងដូច "k" នៅក្នុងពាក្យ "kangaroo"
q សម្លេងដូច "ch" នៅក្នុងពាក្យ "cheap"
c សម្លេងដូច "ts" នៅក្នុងពាក្យ "cats"
ch (អណ្តាតត្រូវរមួលទៅក្រោយ)

ភាពខុសបែ្លកគ្នារវាងតួរអក្សរ

b​ / p   d / t   g / k   j / q   z / c   zh / ch

ស្រះនិស័្សយ

ក្នុងភាសាចិនទំនើប មានស្រះនិស័្សយចំនួន៣៨តួ ក្រៅពីតួព្យញ្ជនះ២១តួ .

ie  = យា	i    = អ៊ី	u = អ៊ូ	ü = យូ
a​    = អា	ia  = អៀ	ua   = អ្វា	er = អេ
o    = អ	e    = អឺ	uo   = អ្វោ	üe = យា
ai   = អាយ	iang = អ៊ាង	uai = អ្វាយ	ang  = អាង
ei   = អី	eng  = អឹង	uei (ui) = អ្វី	uang​ = អ្វាង
ao  = អាវ	iao = អ៊ីន	ong  = អុង	iong = យ៉ុង
ou  = អូវ	iou (iu) = យ៉ូវ	ieng = អូវ	ueng = អ្វីង
an  = អាន	ian = អ៊ាន	uan = អ្វាន	üan = យាន
en  = អឹន	in  = អ៊ីន	uen = អ្វឺន	üen = អ៊ី្វន

       ie សម្លេងដូច "ye" នៅក្នុងពាក្យ "yes"

       e សម្លេងដូច "e" នៅក្នុងពាក្យ "her"

       er សម្លេងដូច "er" នៅក្នុងពាក្យ "sister"

       ai សម្លេងដូច "y" នៅក្នុងពាក្យ "by" (light)

       ei សម្លេងដូច "ay" នៅក្នុងពាក្យ "bay"

       ou សម្លេងដូច "o" នៅក្នុងពាក្យ "go"

       an សម្លេងដូច "an" នៅក្នុងពាក្យ "can" (ដោយគ្មានបញ្ជាក់ "n")

ស័ព្ទសញ្ញា

ភាសាចិនកុកងឺមានស័ព្ទសញ្ញាបួនឡើងចុះ និងស័ព្ទមួយធម្មតា

ស័ព្ទសម្េលង	សំគាល់	បរិយាយ
សម្លេងទី១	dā  តា	ខ្ពស់ ហើយ ស្មើរ
សម្លេងទី២	dá តា	មានលើកសម្លេង
សម្លេងទី៣	dǎ តា	ចាប់ទាប, បាត់នៅបាទ, បន្តាប់មកឡើងនៅកំពូល
សម្លេងទី៤	dà តា	មានសម្លេងសង្កត់
សម្លេងធម្មតា	da តា	សម្លេងស្មើរ ធម្មតា

ការបែ្រប្រួលសម្លេង

ចំពោះសម្លេងទី៣ កាលមានសម្េលងទី៣ស្ថិតនៅពីក្រោយវាមួយទៀត ត្រូវ បញ្ចេញសម្េលងជាសម្លេងទី២វិញ ដូចជា៖

នីរ  ហាវ ​   នី   ហាវ

Nǐ hǎo = Ní hǎo

你    好​​    你    好

ការសន្ទនា

你	នីរ nǐ	(pro)	អ្មក
好	ហាវ hǎo	(adj)	ល្អ
你好！	នីរហាវ nǐhǎo!		សួរស្តី សុខសប្បាយទេ
再	ចាយ zài	(adv)	ម្តងទៀត
见	ជាន jiàn	(v)	ជួប
再见！	ចាយជាន zàijiàn!		លាហើយ